İnşaat sektörü büyüme rekor kırdı ama özel sektör frene bastı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), 2025 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin İnşaat Sektörü Analiz Raporunu yayımladı. Rapora göre inşaat sektörü, yılın ikinci çeyreğinde %10,9’luk büyüme ile ekonominin üzerinde bir performans sergiledi. Toplam inşaat harcamaları nominal %48,1 artışla 2,29 trilyon TL’ye ulaşırken, reel büyüme %20,2 olarak gerçekleşti. Ancak raporda dikkat çekici bir uyarı var: “Yatırımların büyük kısmı kamudan geliyor, özel sektör hâlâ temkinli!”

TMB’nin analizine göre, yüksek faiz oranları, zayıf kredi erişimi ve düşen konut talebi, sektörde özel yatırımları sınırlarken, kamu projeleri inşaatın itici gücü olmaya devam ediyor.

İnşaat yeniden ekonominin lokomotifi

200’den fazla alt sektöre talep yaratan ve istihdamda kritik rol oynayan inşaat sektörü, 2025’in ikinci çeyreğinde üst üste 11. kez büyüme kaydetti. TÜİK verileri, 2,29 trilyon TL’lik harcama hacmine işaret ederken, büyümenin asıl kaynağının kamu yatırımları olduğu vurgulandı.

TMB’nin “Küresel Ekonominin Denge Arayışı” başlıklı raporunda, “Konut talebindeki zayıflama ve kredi koşullarının sıkılığı, özel sektörü beklemeye itti. Buna karşın kamu projeleri sektörü taşıdı” ifadeleri yer aldı.

Gayrimenkul sektörü ise zayıf bir ivmeyle %2,6 büyüyebildi. Bu tablo, inşaatta genel aktivitenin yüksek olmasına rağmen satış kanadında hâlâ tedirginlik olduğunu gösteriyor.

Ciro endeksi inşaatta rekor seviyede

Rapor, inşaatın ekonomideki payının hızla büyüdüğünü de ortaya koydu. Ağustos 2025’te toplam ciro endeksi %36,7 artarken, inşaat ciro endeksi %53,2 yükseldi.

İnşaat üretim endeksi yıllık %25 artışla güçlü kaldı. Bina inşaatı %26,6, bina dışı yapılar %17,4, özel inşaat faaliyetleri %25,1 büyüdü.

Bu rakamlar, konut ve ticari inşaatlardaki canlı talep ile kamu destekli altyapı yatırımlarının sektörü diri tuttuğunu gösteriyor.

Şantiyelerde dijital devrim başlıyor

Raporda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından eylül ayında yayımlanan iki önemli yönetmelik – “Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması” ile “Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik” – sektörde dijitalleşme ve şeffaflık dönemini başlattı.

Artık şantiye şeflerinin günlük ilerleme, iş makinesi ve personel sayısı gibi verileri dijital sistemde anlık olarak izlenebilecek. Bu uygulama, verimlilik, kalite ve denetimde yeni bir çağ anlamına geliyor. Ancak rapor, müteahhitlik kriterlerinin gevşetilmesi hâlinde “yapı kalitesinde risk artabilir” uyarısını da yapıyor.

Türk müteahhitleri dünyada yine zirvede

2025’in ilk dokuz ayında Türk müteahhitler, yurt dışında 9,2 milyar dolar değerinde 128 yeni proje üstlendi. 1972’den bu yana 137 ülkede toplam 12.665 projeye imza atan sektörün toplam proje değeri 546,5 milyar dolara ulaştı.

Bu dönemde Romanya 4 milyar dolar ile en fazla iş yapılan ülke olurken, Irak 1 milyar dolarla ikinci sırada yer aldı. Türk firmaları, ENR’nin “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” listesinde 45 firma ile ikinci sırayı korudu. İlk 100’de 8 Türk firmasının yer alması, sektörün küresel gücünü bir kez daha gösterdi.

Konutta satış rekoru kırıldı ama fiyatlar geriliyor

2025 Eylül ayında Türkiye genelinde 150 bin 657 konut satışıyla yılın zirvesi görüldü. Ocak–Eylül döneminde 1 milyon 128 bin 727 satış gerçekleşti; bu, geçen yıla göre %19,2 artış demek.

İstanbul 24 bin 119 satışla ilk sırada, Ankara ve İzmir onu takip etti. İpotekli satışlarda %34,4’lük artış görülse de toplam satışlardaki pay %14,1 seviyesinde kaldı.

Konut Fiyat Endeksi (KFE) eylülde %1,7 artışla 195,7 seviyesine çıktı; yıllık artış %32,2 oldu. Ancak reel bazda %0,8 düşüş, fiyatların enflasyon karşısında eridiğini gösteriyor.

Yabancı yatırımcı ilgisi zayıflıyor

Yabancılara yapılan konut satışları aynı dönemde %7,7 azalarak 1.867 adete geriledi.

Satışlarda İstanbul, Antalya ve Mersin ilk üçte yer aldı.

Rus, İranlı ve Iraklı yatırımcılar başı çekti ancak genel eğilim düşüş yönünde.

Küresel riskler büyümeyi sınırlıyor

TMB raporunda, jeopolitik gerilimler, finansal sıkılaşma ve yüksek maliyetlerin dünya genelinde inşaatı baskıladığı vurgulandı. Kamu yatırımlarındaki yavaşlama büyümeyi törpülerken, Türkiye’de kamu destekli projeler üretim ve istihdamın sigortası oldu.

Finansman krizi özel sektörü zorluyor

Raporda, sektörün en büyük problemi olarak finansmana erişim zorluğu ve yüksek faiz maliyetleri öne çıktı. Kredi faizlerinin yüksek seyretmesi, özel sektörün projelerini ertelemesine yol açarken, inşaatın kamu kaynaklarına bağımlı yapısını güçlendirdi.

Maliyet baskısı bitmiyor

Malzeme, enerji ve işçilik fiyatlarındaki tırmanış hız kesmiyor. İthal girdilere bağımlı sektör, jeopolitik risklerle artan maliyet sarmalına girmiş durumda. Bu tablo, özel yatırımlarda temkinli bir bekleyişe neden oluyor.

Yeni konut arzı düşük, talep canlı

Yüksek faiz oranları ve artan üretim maliyetleri, konut üreticilerini frenliyor. Talep sürse de yeni konut arzındaki yavaşlama özellikle büyükşehirlerde dengesizliği derinleştiriyor.

TMB raporunun genel mesajı net:

“İnşaat sektörü büyümeye devam ediyor, ancak bu büyüme kamu destekli bir mucizeye dayanıyor. Özel sektörün yeniden devreye girmemesi hâlinde, bu ivmenin sürdürülebilirliği risk altında.”

İnşaatın lokomotif etkisi sürüyor ama özel sektörün temkinli adımları, sektörün geleceği konusunda soru işaretleri yaratıyor. 2025’in son çeyreği, ya yeni bir atılımın ya da uzun bir bekleyişin habercisi olacak gibi görünüyor.